چالش پیش روی متقاضیان ساخت سیلو از آنجائیکه دانه گندم پس از برداشت نیز می تواند به عنوان یک ارگانیسم زنده، تمامی اعمال حیاتی ظاهری، مانند تنفس، متابولیسم و رشد را انجام دهد و در معرض تغییرات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی قرار دارد، این موضوع نگهداری و ذخیره سازی گندم را به پروسه ای پیچیده و فعال تبدیل می نماید.
به طورکلی هدف اصلی در طول انبار کردن و ذخیره سازی حفظ کمیت وکیفیت گندم است بطوریکه در زمان ذخیره سازی خواص اصلی دانه حفظ شده و از تغییر آن جلوگیری شود. لذا ضروری است تا رطوبت، دما، آلودگی به آفات انباری و فعالیت درونی گندم که یک ساختار زنده است کنترل شود. بدیهی است بدون وجود زیر ساخت ها انجام صحیح عملیات ذخیره سازی امکان پذیر نخواهد بود و با انتخاب و تأسیس سیستم های ذخیره سازی استاندارد و استفاده از تجهیزات مناسب، فضا و بستری مطلوب برای حفظ گندم ایجاد می شود.
ذخیره سازی موثر در مراکز ذخیره سازی استاندارد مولفه جدی و مهم در حفظ کیفیت گندم و در نهایت کیفیت محصول نهایی تولید شده از آرد غلات قلمداد می گردد. یکی از مهمترین دغدغه های صاحبان صنایع مصرف کننده غلات و مدیران کار خانجاتی که نیازمند ساخت سیلو هستند انتخاب نوع بتنی و یا فلزی سیلو می باشد. علی رغم وجود تفاوتهای فاحش و محسوس در نوع ساخت پروژه ها، قیمت تمام شده و امکانات این دو نوع سیلو، باز هم بسیاری از مدیران قبل از ساخت سیلو، روزها و هفته ها را برای بررسی و انتخاب بهترین نوع سیلو برای واحد تولیدی خود صرف می کنند.
چند درصد سیلوهای کشور فلزی و یا بتنی است؟
قبل از پرداختن به مسأله ویژگی ها و تفاوتهای این دو نوع سیلو، ذکرآماری از سیلوهای موجود در کشور خالی از لطف نیست؛ در حال حاضر بخش دولتی با دارا بودن توان ذخیره سازی به مقدار ۶ میلیون تن از مجموع ۱۴/۵ میلیون تن ظرفیت ذخیره سازی کشور، ۴۱% از سهم کل ذخیره کشور را عهده دار می باشد حال آنکه بخش خصوصی با دارا بودن توان ذخیره سازی به مقدار ۸/۵ میلیون تن از مجموع ۱۴/۵ میلیون تن ظرفیت ذخیره سازی گندم کشور را عهده دار می باشد.
بالاترین میزان نوع ذخیره سازی بخش خصوصی با ۴۹/۹% از مجموع ذخیره سازی این بخش مربوط به سیلوی فلزی و بعد از آن مربوط به انبار ساده می باشد، سیلوهای قائم بتونی با ۵% کمترین سهم را داراست که از دلایل آن میتوان به هزینه بالای احداث و نگهداری این نوع سیلوها اشاره نمود.
با توجه به اینکه در حال حاضر در حال حاضر بخش قابل توجهی(حدود ۵۰ درصد) از ظرفیت ذخیره سازی بخش خصوصی، درسیلوهای فلزی متمرکز شده است، این مسأله گواهی بر مزیت های بیشتر سیلوهای فلزی بر بتنی است!
فواید سیلوهای فلزی نسبت به سیلوهای بتنی
- مهمترین مزیت سیلوهای فلزی سرعت اجرای بسیار بالای آنهاست به عنوان مثال برای احداث یک واحد با ظرفیت پانزده هزار تن به مدت زمانی فقط معادل چهار ماه برای بر پایی سیلوها و دو ماه برای نصب تجهیزات و ماشین آلات نیازمندیم حال آنکه سیلو های بتنی برای احداث همین تناژ به زمانی معادل دو تا سه برابر سیلوهای فلزی نیازمندند. (میزان مصالح و تجهیزات کارگاهی جهت اجرای سیلوهای بتونی بسیار زیاد می باشد).
- مزیت مهم دیگر این است که در پیرامون خطاهای اجرایی، سیلوهای فلزی برتری واضحی نسبت به سیلوهای بتنی دارند. مخصوصاً آن دسته از سیلوهای فلزی پیچ و مهره ای که از قطعات پیش ساخته درست شده و در محل مونتاژ می گردند.
- سیلوهای فلزی با توجه به بار مرده کمتر، نیاز به فونداسیون ساده تر و ارزانتری دارند که در نهایت مجموع هزینه احداث پروژه را تا حد زیادی کاهش می دهد. هزینه بالای طراحی و ساخت و تعمیر و نگهداری سیلوهای بتنی به هیچ وجه قابل مقایسه با سیلوهای فلزی نیست!
- جابجایی و تخریب سیلوهای فلزی پیچ و مهره ای به راحتی انجام پذیر است حال آنکه سیلوی بتنی به هیچ وجه امکان جابجایی ندارد.
- دقت بالا در محاسبات سازه های فلزی دلیل دیگر برتری این نوع سیلو بر سیلو های بتنی است. عوامل محیطی مانند ضریب شتاب زلزله منطقه، سرعت باد، بارش برف و و یژگیهای خاص خود غله همگی به دقت در سیلو های فلزی و تحت فرمول، قابل محاسبه می باشد.
- سطوح کاملاً صیقلی و عدم وجود کنج های داخلی، حرکت آرد را آسان نموده و از کلوخه شدن آرد در سیلوهای فلزی جلوگیری می نماید؛ بنابراین کپکها و شپشک آرد، در سیلوها و کندوها بوجود نخواهد آمد. حداقل بودن سایش دانه ها بر روی جداره سیلوها در سیلو های فلزی (دانه های گندم برای تخلیه روی همدیگرمی غلتند و نه روی جداره ) نیز از دیگر مزیت های سیلو های فلزی به نسبت بتنی است.
- نصب سیستم کنترل حرارت غله مخصوصاً در سیلوهای که دارای ظرفیت بالا می باشند در سیلو های فلزی بسیار معمول و سهل الاستفاده است. بطور کلی واکنش غلات در سیلو های فلزی در خصوص دما بسیار قابل کنترل تر می باشد. جایگزینی آسان قطعات و امکان تعبیه سیست مهای تهویه و هوادهی از زیر کندوها از دیگر مزایای سیلو های فلزی می باشد.
- خطرات نشت گاز حین عملیات ضدعفونی در سیلوهای بتنی بسیار بالاست دقیقاً این مسأله در سیلو های فلزی کمتر دیده می شود.
- انعطاف طراحی سیلوهای فلزی و قابلیت انطباق طراحی و ساخت برای تمامی اقلیم های کشور شامل گرمسیر، سردسیر، مرطوب و بادخیز همچنین قابلیت اجرای طرح توسعه سیستم تا ۱۰۰۰۰۰ تن بدون ایجاد اختلال در کار روزانه فازهای قبلی اجرا شده در سیلوی فلزی نیز وجود دارد، مسأله ای که در سیلو های بتنی به این سادگی قابل اجرا نیست.
- جدا بودن کندوها که علاوه بر رعایت مسائل بهداشتی و حفظ گندم در مقابل آفات انباری، امکان ذخیره سازی گندمهای مختلف و تفکیک آن ها را در کندوهای متفاوت و همچنین امکان تخلیه گندم ها با اولویت ورود را فراهم می نماید. (امکان اختلاط گند مهای متنوع در هنگام تخلیه) و همچنین سهولت تمیز کردن دیواره های سیلوی فلزی
- رعایت اصل FIFO یا (First In First Out) در انبار کالا